پوستهی سخت پسته که به عنوان “پوسته” یا Shell شناخته میشود، در اواخر ماه مرداد آغاز به ترکخوردن میکند. این ترکخوردن از نوک پسته شروع شده و به تدریج به سمت یک یا هر دو طرف گسترش مییابد. اگر این ترکها دو طرفه و کامل باشند، به آنها “پسته خندان” میگویند.
پستههای بستهشده: این نوع پستهها ارزشی به مراتب کمتر از پستههای خندان دارند. این تفاوت باعث میشود که با ترکخوردن پستههای بستهشده، ارزش آنها افزایش یابد. در هنگام برداشت پسته، باغداران ممکن است با پستههای کمتر خندان و دهنبست مواجه شوند که دلایل مختلفی از جمله شرایط آب و هوا، خاک نامناسب، زمان نامناسب برداشت و حتی حملات آفات، میتواند علت این موضوع باشد.
اگرچه پستههای دهنبست ممکن است ارزشی مشابه پستههای خندان داشته باشند، اما نمیتوان نادیده گرفت که این محصولات بدون بازار مناسب باقی نمیمانند. این نوع پستهها به عنوان گزینهی مناسبی برای استفاده در تهیه محصولاتی مانند شیرینی، بستنی، روغن پسته، سوهان و پودر پسته درنظر گرفته میشوند.
بازارهایی نیز وجود دارند که این نوع پستهها را خریداری کرده و با انجام فرآیندهای مناسب مانند خنککردن و فرآوری دیگر، آنها را برای فروش مناسب آماده میکنند. در این مقاله، به این روشها نیز اشاره خواهیم کرد. قبل از بحث دربارهی این روشها، به بررسی عواملی که میتوانند منجر به دهنبست شدن پستهها یا کاهش خندان آنها شوند، خواهیم پرداخت.
پسته های دهنبسته خود را دور نریزید!!!!! با آریا پسته رفسنجان همراه باشید

پسته دهنبست احمد آقایی
اساس و عوامل دهنبست شدن پسته
1.نوع پایه:
با وجود کمبود تحقیقات جامع در این زمینه، به نتیجه گیری دقیق و قطعی نیاز است. با این حال، از طریق مطالعات اولیه انجام شده، نشان داده شده است که پستههای تولیدی که بر روی پایههای اهلی کاشته میشوند، دارای کمترین درصد تا حداقل خندان بودهاند. به عبارت دیگر، پستههایی که در محیطهایی که پایه آنها از نوع بنه یا سرخس است، که به عوامل خارجی نیز متاثر میشوند، بالاترین نسبت به خندانشان داشتهاند. این نتایج نشاندهندهی ارتباطی ممکن است بین نوع پایه و خندان پستهها باشد، اگرچه برای تایید دقیقتر احتیاج به تحقیقات دقیقتر و گستردهتر داریم.
2.نوع پسته
تحقیقات غیررسمی درباره انواع پسته نشان میدهد که انواع مختلفی از پسته وجود دارند. بر اساس این تحقیقات، رقم “کله قوچی” بیشترین درصد دهنبستی پسته را دارد، در حالی که رقمهای “اکبری” و “فندقی” بیشترین درصد خندهی پسته را نشان میدهند. باید توجه داشت که این قاعده به هیچ وجه بهطور کامل کلی نبوده و امکان دارد که بر اساس این مشاهدات نتوان انواع مختلف پسته را به دقت تشخیص داد. اصلاحاتی اعمال شدند تا متن به شکلی قابل فهم و علمیتر ارائه شود.
3- گرده افشانی
بر اساس پژوهشهای انجامشده، مشخص شدهاست که استفاده از گردههای مختص نرهای خاص، منجر به افزایش درصد خندانی پستهها میگردد. بهعنوان نمونه، استفاده از گردههای مرتبط با ارقام سلطانی و احمد آقایی، تأثیر مثبتی در افزایش خندانپذیری پستهها دارد.
4- تاثیر زمان برداشت
زمان برداشت یکی از عوامل کلیدی است که میتواند تأثیر قابل توجهی بر درصد پستههای دهنبست داشته باشد. اگر برداشت به موقع انجام نشود، ممکن است میزان پستههای کاملا دهنبسته افزایش یابد. با به تأخیر انداختن زمان برداشت، راهی برای جلوگیری از این امر وجود دارد که باعث بهبود کیفیت محصول نهایی خواهد شد. این روش، برداشت چند مرحلهای به همراه تکان دادن درخت است.
در این روش، با انجام عمل تکان دادن به درخت پسته، میوههای بهطور کامل رسیده و آمادهی جدا شدن به آسانی از خوشه جدا میشوند، در حالی که پستههای نارس بهطور پایداری روی خوشه باقی میمانند. این مرحله اولیه از برداشت، میوههای با کیفیت را از میوههای نارس تفکیک میکند.
پستههای نارس که در این مرحله روی درخت باقی میمانند، در مرحلهی بعدی از برداشت تکان داده میشوند. این کار باعث میشود که پستههای نارس که هنوز روی خوشه قرار دارند، وزن بیشتری بهدست آورند و بهبودی در درجهی خندانی آنها ایجاد میشود.
با این حال، متاسفانه در اکثر مناطق ایران، از جمله مناطق تولید پسته، روش برداشت چند مرحلهای و تکان دادن درخت به صورت گستردهای بهکار نمیرود. این امر میتواند بهعلت عواملی همچون مشکلات عملیاتی، عدم آگاهی از اهمیت این روش یا محدودیتهای دیگر اتفاق بیافتد. افزایش آگاهی در این زمینه و ترویج روشهای بهینهتر برداشت میتواند به بهبود کیفیت و عملکرد صنعت پسته کمک کند.
5- آبیاری کافی و مناسب در ماه های خاص
آبیاری مناسب در بازههای زمانی خاص، از جمله عوامل اساسی است که به طور قاطع میتوان گفت که در فرآیند شادابی و رشد پستهها تأثیر بسزایی دارد. زمانبندی مناسب آبیاری در ماههای اردیبهشت و خرداد، همچنین نیز در زمان نزدیک به فصل برداشت، تأثیر قابل توجهی بر روی ایجاد وضعیت شادابی و رشد مثبت پستهها دارد و از اهمیت ویژهای برخوردار است.
6- تامین به موقع عناصر کم مصرف و پرمصرف درختان پسته
تأمین عناصر غذایی با مصرف بالا و کم در هنگام نیاز، تأثیری بر عملکرد درختان پسته و رشد آنها دارد. به همین دلیل، ضروری است که در طول فصل باغداری، یک برنامه تغذیه مناسب اجرا شود. استفاده از ترکیباتی که شامل عناصری چون نیتروژن، پتاسیم، فسفر و اسیدهای آمینه هستند و اعمال آنها از طریق محلول پاشی، میتواند به طور قابل توجهی روند رشد و توسعهی درختان پسته را تسریع نماید و باعث افزایش بهرهوری در تولید محصول گردد.
7- هرس زمستانه
احتمالا در نخستین نظر به نظر نمی رسد که ترتیبهای سرد زمستانی با تغییر در شاخص خندانی پسته ها به ارتباط ایفا کنند. اما مطالعات نشان داده اند که در این دوره، عمل هرس منجر به حذف صحیح و استوار برخی از گره های انباری می شود. این اقدام باعث ایجاد فرصتی برای گره های انباری دیگر به منظور بازشدن با قدرت و افزایش توانایی در تولید خوشه های بارور و با کیفیت تر می شود. این عمل به عنوان یک روش تخفیف ازناقصی شناخته شده است، که در طول تاریخ در بین باغبانان پراکنده بوده است.
اگرچه اقدام به هرس در زمستان ممکن است در اولین نگاه با حفظ درصد خندانی پسته ها همخوانی نداشته باشد، اما این عمل اثرات مثبتی روی کاهش شیوع آفات مختلف نیز دارد، به عنوان مثال کاهش تعداد سوسکهای سرشاخهخوار. علاوه بر این، بهرهبرداری از هرس زمستانی منجر به افزایش توانمندی درختان برای بیدار شدن از خواب زمستانی خود میشود و در نتیجه رشد و نموی بهتری در فصل رشد تازهاش ایجاد میکند.

خندان کردن پسته
8- تاثیر تنک کردن در خندان شدن پسته
عمل تنککردن در کشاورزی به فرآیندی اطلاق میشود که در آن، برخی از میوههای روی درخت به منظور افزایش اندازه و کیفیت سایر میوهها، از درخت حذف میشوند. این اقدام به منظور بهبود ویژگیهای میوهها و بهبود محصول نهایی انجام میشود. درختان پسته نیز بهطور مشابه، جهت بهبود کیفیت میوهها و افزایش محصول، از عمل تنککردن بهره میبرند. در دوران حال، از محلولهای اختصاصی جهت انجام این عمل استفاده میشود.
9- برداشت به موقع و نگهداری پسته
درون و روی پسته، رطوبت حضور دارد. اگر این رطوبت به سرعت بیشتری کاهش یابد، پوسته از خشکی چروک میشود و ترکها ایجاد میشوند؛ این امر باعث افزایش شکستگیهای ریز در پسته میشود.

پسته ی نیمه چفت
نحوه خندان کردن پسته های دهنبست
1- خندان کردن پسته با آب سرد
در این روش، ابتدا پستهها به مدت یک روز کامل در آب سرد قرار داده میشوند. انتخاب آب سرد باعث میشود که پستهها باز شده و دهان آنها بیشتر گشوده شود. پس از گذشت ۲۴ ساعت، پستهها از آب خارج شده و در دستگاه خشککن قرار میگیرند. این دستگاه با استفاده از حرارت، باعث خشک و خنک شدن پستهها میشود. به شدت توصیه میشود که مقالهای که به تشخیص و شناسایی پستههای خشکشده و آماده مصرف میپردازد، را به دقت مطالعه فرمایید.
2- خندان کردن پسته با گرم و سرد کردن آن
در این روش، ابتدا پستهها را به دستگاه خشک کن یا نم گیر منتقل میکنند تا دما به میزان مورد نظر برسد. سپس پستهها را در آب سرد غوطهور میکنند تا دما به طور ناگهانی کاهش یابد. در مرحله بعد، پستهها را دوباره به دستگاه خشککن منتقل میکنند تا به طور کامل خشک شوند.
این تغییر ناگهانی در دما باعث میشود که پوست پسته باز شود و پستهها خندان شوند. این پدیده به ویژه در پستههایی که ارقام احمد آقایی و اکبری هستند، با استفاده از روش تنظیم دما و استفاده از آب سرد و گرم انجام میشود.
این دو روش از راه های متداول برای باز کردن دهان پسته است که به صورت مکانیزه انجام می شود.
3- خندان کردن پسته دهنبست با چکش
در این روش، با استفاده از یک ابزار چکش، ضرباتی دقیق به سمت پوستهی صدفی پسته وارد میشود تا یک شکاف کوچک در آن ایجاد شود. سپس پستههای با شکافدار را درون یک مخزن حاوی آب قرار میدهند و به مدت ۵ ساعت آنها را در آب نگه میدارند تا پوستهی صدفی به آرامی نرم و انعطافپذیر شود. در مرحله بعد، برای کامل شدن عملیات باز کردن پستهها، از تکنیک شوک حرارتی استفاده میشود. به این ترتیب، پستهها در دستگاه خشککن قرار میگیرند و دمای آن به ۹۰ درجه سانتیگراد ارتقاء یافته و سپس پستهها در محیطی خشک و خنک قرار میگیرند. این کار از یک سو باعث خنک شدن پستهها میشود و از سوی دیگر باعث کاهش رطوبت آنها میگردد.
4- خندان کردن پسته دهنبست با انبر
در این روش، ابتدا پستهها به مدت ۶ تا ۸ ساعت در آب خیسانده میشوند تا پوست صدفی آنها نرم شود. سپس با استفاده از ابزارهای ویژه، شکافهایی در پوست صدفی ایجاد میشود. سپس پستهها به معرض نور خورشید یا در دستگاه خشککن قرار داده میشوند. این عمل باعث خشک شدن پستهها میشود و همچنین آنها به شکلی که معمولاً مشاهده میشوند شکل میگیرند.
در پایان، توصیه میشود که در آمادهسازی مصرف پستهها، از پستههایی با پوست دهانهبسته و باز استفاده شود. لازم به ذکر است که ممکن است مشکلاتی همچون گسترش قارچهای سمزا نظیر آفلاتوکسین در پستهها به دلیل آبخیزاندن آنها وجود داشته باشد. علاوه بر این، رطوبت میتواند باعث فعالشدن آنزیمهای لیپواکسیداز شود که به تغییر طعم پستهها منجر میشود.
ویدیوی خندان کردن پسته در یوتیوب(کلیک کنید!)

خندان کردن پسته دهن بست
چگونه پسته خندان مصنوعی را تشخیص دهیم؟
چگونه پسته آبخندان را تشخیص دهیم؟
پستههایی که به طور طبیعی درختان رشد میکنند و شاداب هستند، از پستههای مصنوعی که به صورت مصنوعی خندان میشوند، تفاوتهای اساسی دارند که در زیر اشاره شده:
1. پوست نازک و لطیف مغز پسته طبیعی به سهولت با دست از مغز جدا میشود.
2. ممکن است طعم پسته طبیعی حاوی یک ردی از رطوبت باشد.
3. پستههای آب خندان مصنوعی در دستههایی قرار دارند که مغز آنها بهطور کامل رشد نکرده و در نتیجه پوست آنها با فشار دست بسته میشود.
4. سطح داخلی پستههای آب خندان مصنوعی دارای طیف رنگی تیرهتر است.
5. به دلیل نفوذ آب به زیر پوست و اثر ماندگاری آن، شرایط مناسبی برای رشد انواع باکتریها و کپکها ایجاد میشود. بنابراین، پستههای آب خندان مصنوعی ارزش کمتری دارند.
6. پستههای آب خندان مصنوعی در معرض بادهای گرم قرار میگیرند که باعث کاهش کیفیت پسته از نظر طعم، مزه و خواص میشود. به همین دلیل، اغلب این نوع پستهها با استفاده از روشهای مختلف مزهدهی و شور کردن، به منظور کمکردن اثرات کیفیت پایین، فرآوری میشوند.
منبع:esgtrade com